"Kosogłos" w kinie Moskwa.

Nie tak dawno wróciliśmy z kina z młodzieżą, z młodzieżowego filmu.

„Kosogłos”- to się właśnie oglądało. Zadziwiające- ma parę zalet ten młodzieżowy film. Ma bardzo dobre aktorstwo- sam miód i śmietana. Wiekowy, i jak stare wino dobry Donald Sutherland przykuwa uwagę samym demonicznym spojrzeniem. Nieodżałowanej pamięci Phillip Seymour Hoffman jest fantastycznie wiarygodny, a młoda Jennifer Lawrence dźwiga bardzo trudną rolę z talentem. Do tego zalkoholizowany Woody Harrelson, Julianne Moore i Jeffrey Wright znany wcześniej jako Felix Leiter z Bonda. To oczywiście tylko fantasy, i to wycinek dłuższej sagi, trochę naiwne, dość uproszczone, żeby się podobało młodej widowni, ale mimo wszystko- nie prostackie.

Główną zaletą tego filmu jest przypomnienie sytym dzieciom Zachodu, że zamordyzm, terror i totalitarne rządy to nie tylko miniona przeszłość, ale równoległa do naszej teraźniejszość, a dla niektórych- być może przyszłość, jak wypadki pójdą nieodpowiednim torem.

Film jest całkiem wiarygodny (w przeciwieństwie do poprzedniej części) i daje bardzo zręczną, sklejoną z klisz historii wiwisekcję rewolucji. Przedstawia psychologiczne, społeczne i technologiczne mechanizmy przewrotu w totalitarnym państwie.

Podczas projekcji w kinie mój własny móżdżek też dawał mi różne projekcje skojarzeń- a to Północnej Korei, a to Rosji, pod aktualnymi KGB-owskimi rządami, a to hitlerowskich parteitagów, a to Wojny Jugosłowiańskiej, a nawet Polskiego Rządu Londyńskiego, kierującego zrywem zza granic kraju (tutaj- udanym).

Historyczne klisze są używane bardzo sprawnie- mimo że film jest fikcją, dzięki czerpaniu wzorów z przeszłości- nieźle pokazuje mechanizmy historii. To staruchom jest niepotrzebne, ale młodziaki chłoną to jak gąbka, co im na dobre wyjdzie.

Prześmiewczo i wielce dobitnie pokazana jest rola propagandy, gdzie jako nieudolny demiurg bryluje Phillip S. Hoffman. Wątek kręcenia propagandowego clip'u rebeliantów jest tam całkiem solidny, są kamerzyści i pani reżyser i ustawki pod publiczkę.

Plenery brudne, zapyziałe, zrujnowane i leśne. Byłem przekonany że kręcili to gdzieś na Słowacji, czy Węgrzech, albo w jakimś byłym NRD. Nabrałem pewności, gdy w jednym z ujęć pojawiła się przewrócona ciężarówka Robur (Industrieverband Fahrzeugbau Zittau). I co ? I nic- wszystko kręcili w Stanach. Skąd oni tam wzięli Robura?

W „Kosogłosie” zerżnięto bezpośrednio z „Seksmisji” Machulskiego wygląd podziemnego miasta (pamiętacie zapewne dom starców, ze staruszką sprawdzającą palcem czy „Dżemik czasem nie jest mdły”- tu jest identyczny „komin” z galeriami i windą). „Seksmisja” także kojarzy się z latami słusznie minionymi.

„Seksmisja”, Robur, tama na zalewie, podobna jak ta na Wiśle we Włocławku, armia zbrojnych na ulicach- wywoływały natychmiastowe uczucia deja-vu z innego wydarzenia historycznego, jako staremu piernikowi historycznemu, chociaż wciąż młodemu i głupiemu duchem. Ze Stanu Wojennego.

I teraz też wywołam u Szanownych Czytelników uczucie deja-vu. Choćbyście mieli tylko dziesięć lat, to to zdjęcie pewnie już widzieliście. Jest symbolem, i na zawsze zostanie- zrobił je Chris Niedenthal w pierwszym dniu Stanu Wojennego.

Chris Niedenthal

Niedenthal to ciekawy człowiek, o ciekawej przeszłości, swoje losy opisał w autobiografii „ZawódFotograf”, którą chętnie polecę. Dobrze i bezpretensjonalnie napisana. Sporo w niej ciekawostek, głównie o anturażu pracy w polskich realiach lat 70-tych i 80-tych.

Zdjęcie Niedenthala było przytaczane, opisywane i opiewane jako symbol Stanu Wojennego, oczywiście za sprawą napisów, jakie na nim uchwycono, bardzo wyrazistych i niezamierzenie dla ich twórców komentujących rzeczywistość. Ale zdjęcie to ma dodatkowo świetną kompozycję. Chris Niedenthal wszedł na klatkę schodową pobliskiej kamienicy i zrobił zdjęcie przez okno. Było to niewątpliwie właściwe okno, we właściwej klatce schodowej, właściwej kamienicy, dzięki czemu kompozycja jest mocna i ładna.

Kadr ma wzmocniony środek, dzięki ograniczającym liniom, biegnącym dołem, górą i bokami kadru- jest kompozycją bliską zamkniętej:

Chris Niedenthal

Zdjęcie można automatycznie podzielić na trzy części, oddzielone prawie granicznymi liniami- góra „opisowa” o łagodnym kontraście, rozmytym w zimowym świetle, środek, z mocnym akcentem pojazdu na śniegu i dół, ze sporą ilością detali:

Chris Niedenthal

Kadr ma swój scenariusz, który prowadzi oglądającego od elementu do elementu, a przynajmniej mnie prowadzi. W geometrycznym centrum, jak wiadomo, stoi transporter opancerzony SKOT. Jest najbardziej zwracającym uwagę detalem, clou programu. Spadłą z kosmosu inwazją zielonych ludków Jaruzela. Potem zauważamy dalszą scenografię- przede wszystkim dół zdjęcia, bo tam ujawniają się niewielkie plamy koloru- przystanek autobusowy, czerwona chusta, niebieski Fiat- to elementy zwyczajnego, codziennego życia. Dopiero na końcu wzrok kieruje się ku, najmniej kontrastowym, napisom i odczytujemy ironiczną, acz groźną wymowę całości.

Chris Niedenthal

Jak może wiecie, Chris Niedenthal, po zamknięciu granic po wybuchu wojny polsko-jaruzelskiej, był zmuszony przekazać rolkę filmu przypadkowemu pasażerowi pociągu do Berlina, który wywiózł ją na Zachód i przekazał redakcji „Newsweka”, potem przedrukowywały zdjęcie jeszcze chyba „Time” i gazety niemieckie.

Niestetyż zachodnie czasopisma po głupiemu obcinały górę tego zdjęcia z napisem „Kino Moskwa”, zmieniając nie tylko jego kompozycję, ale i dosadną wymowę. Było to ówcześnie robione z niewiedzy, a nie jak dzisiaj z częstego wyrachowania „żeby nie drażnić rosyjskiego niedźwiedzia”.

Pan Niedenthal w swoim ostatnio wydanym albumie „Wybrane fotografie 1973-1989” dał to zdjęcie także przekadrowane w format poziomy. Wydaje mi się to niepotrzebnym zabiegiem, wobec wysokiej jakości oryginału. To zdjęcie porusza. I nie jest to tylko sentyment do prawdziwych czasów "Kosogłosa".

Sam „Kosogłos” jest tylko przyzwoitej jakości rozrywką, z lekkim podlaniem amerykańskim sosem gloryfikującym bez miary demokrację. Między wierszami filmu możemy jednak doczytać, jak wyglądają manipulacje takim „demosem”, jakie cele trzeba osiągnąć, żeby uzyskać poklask ludu i zbudzić go z otępienia do walki. Całkiem pouczające dla młodzieży, która zapewne lepiej zapamięta obrazową historię Katnis Everdeen, niż gadanie starych o gołych hakach w mięsnym, koksownikach, zdjęciu z Kinem Moskwa i że zamiast teleranka był generał.

Zwłaszcza że my i nasi Rodzice byliśmy tylko „demosem”.

Fabrykant

P.S.

Tutaj fajny wywiad z Chrisem Niedenthalem:

http://fotoblogia.pl/1100,zdjec-jeszcze-nie-odnalezionych-mam-dziesiatki-tysiecy-chris-niedenthal-o-nowym-albumie