Esencja z ziemniaka

Martin Kollar

Gdzie my właściwie żyjemy? Kim my właściwie jesteśmy?

Fotografia, o dziwo, także potrafi zadawać takie pytania. Nie każdy fotograf potrafi je zadawać, ale Martin Kollar potrafi.

Robi to z ironią, wierny tradycji czeskiej i czechosłowackiej fotografii, która jak rzadko która łączy tradycję Eliota Erwitta, specjalisty od ironicznych zdjęć, z prześmiewczo- wyrozumiałym spojrzeniem szeregowca Szwejka. Pokazuje rzeczywistość taką jaka ona niby jest, ale jakby troszkę weselej. Przykładem niech tu będzie Viktor Kolař (nazwisko podobne, ale starszy)- genialny wprost, przyjazny obserwator absurdu wizualnego. O nim też kiedyś napiszę, jego zdjęcia wzbudzają u mnie często paroksyzmy śmiechu. 

Viktor Kolař, Ostrava 1989

Viktor Kolař, Ostrava 1992

Jego zdjęcia można zobaczyć tutaj: www.viktorkolar.com

Wracajmy jednak do Martina Kollara.

Martin Kollar jest Czechosłowakiem, jest przede wszystkim operatorem filmowym, a także rejestratorem otaczającego nas świata. Jego dorobek, sądząc po stronie internetowej www.martinkollar.com nie jest zbyt potężny, ale jeden z jego projektów, zatytułowany „Nic szczególnego”, jest według mnie nie tylko oryginalny na tle ironicznych czeskich fotografów, ale też epokowy.

Martin Kollar

Otóż fotografowi udało się uchwycić nieuchwytną, wszechogarniającą Nicość, jaka przenika na wskroś nas wszystkich, i to uchwycić tak żeby było trochę śmiesznie.

Co widzimy na jego zdjęciach? Widzimy to co znamy, o ile jesteśmy Mitteleuropejczykami. Widzimy trochę bałaganu, trochę wiejskiej kultury, widzimy trochę niedoróbek, sprzeczności i trochę podróbek zachodniego blichtru, widzimy rudery, ale nie „Tradizzioni Ruderi Anticci”, tylko nasze, swojskie rudery, bez specjalnych przymiotników.

Możemy tam znaleźć licznych Cytrynów i Gumiaków, nie tylko z branży motoryzacyjnej, ale rzec by można- wszechbranżowych. (https://www.facebook.com/CytrynGumiak)

Zwykle, u innych, niezbyt ugładzona i niezbyt grzeczna Europa Środkowo Wschodnia jest przedstawiana za pomocą spojrzenia krytycznego, lub też spojrzenia reżysera horroru- na ponuro na buro i na poważnie. Z naciskiem na egzotykę, na epatowanie syfem, na obraz znacznie bardziej czarny niż biały. Sam czasami tak ją rejestruję.

Martin Kollar konstruuje obraz od innej strony- jest prześmiewczy, ale wyrozumiały. Opowiada nam raczej dowcipy, ale nie leci ad personam. Mówi- my wszyscy z Nicości, ale tu zawsze tak było i nie przeszkadza to w życiu. A czasami nawet pomaga- niepotrzebne nam Lazurowe Wybrzeże- wystarczy rów melioracyjny.

Martin Kollar

Sam o tematyce swoich zdjęć mówił tak: „ (…) Tu nie ma nic szczególnego. Wszystko jest w jakiś sposób średnie.(...) Ja zaś jestem obserwatorem. Nie wtrącam się w życie ludzi. Pracuję w sytuacjach publicznych, robię to samo co moi bohaterowie. (...) Przygotowuję projekt o zwykłych ludziach, żyjących w zwykłym miejscu. Nie interesują mnie ciekawostki, ani skrajności.” (Tu kokieteria nieco- przypis Fabrykant). Moje zdjęcia na pewno nie są smutne, może niekiedy śmieszą, ponieważ jestem wesołym człowiekiem. Pragnę by fotografie coś mówiły, żeby wywoływały jakieś wrażenie na tych, którzy je oglądają. Chcę by ludzie pomyśleli chwilę o sobie. Dla niektórych być może takie podejście będzie cynizmem, ale ktoś inny powie że to po prostu nudne.”

Inne zdjęcia z albumu "Nic specjalnego" można obejrzeć tutaj:
http://www.martinkollar.com/nothing-special

To jest moje ulubione zdjęcie Kollara. To jest moje ulubione zdjęcie z naszej części świata. Czuję się z tą częścią tożsamy. Jestem jak ten człowiek, z głową zanurzoną w studzienkę kanalizacyjną przy rowerze Ukraina (lub obiektywie Tokina), a za mną biegnie nieco spanikowana kura. A może to kogut jest?

Martin Kollar

Fabrykant
z www.fabrykaslubow.pl


Źródła podane w tekście, oraz "Pozytyw" nr 1/2005