Widzę wszystko podwójnie!- zawołał Yossarian

Rene Burri- "Buenos Aires 1961"

„Szefem (...)zespołu lekarzy był dystyngowany, zatroskany dźentelmen, który podsunął Yossarianowi palec pod nos i spytał:

- Ile palców widzicie?

- Dwa- powiedział Yossarian

- A teraz ile palców widzicie?- spytał doktor wyciągając dwa palce.

- Dwa- odpowiedział Yossarian.

- A teraz? - spytał doktor nie pokazując ani jednego palca.

- Dwa- odpowiedział Yossarian.

Twarz lekarza rozjaśnił uśmiech.

- Na Jowisza, on ma rację- oświadczył tryumfalnie- on rzeczywiście widzi wszystko podwójnie.”

Joseph Heller -„Paragraf 22”

PRZYPADEK I CHAOS

Zdjęcie znalazło się samo podczas oglądania przeogromniastych zasobów agencji fotograficznej Magnum.

http://www.magnumphotos.com/ 

Pan Rene Burri jest jej szacownym i długoletnim członkiem, reporterem zbierającym obrazy z całego świata. Jest to facet o wszechstronnych zainteresowaniach- często pejzażysta abstrakcjonista, często portrecista. Spośrod jego licznego dorobku to zdjęcie przykuło wybitnie moją uwagę. Przykuło nie wiadomo czym, na pierwszy rzut oka. Po przykuciu zacząłem się nad nim głęboko zastanawiać i oglądać je z każdej strony. Samo do takiej analizy prowokuje, jako zdjęcie oparte na strukturze- natłok elementów nie przeszkadza mu oddziaływać jakąś zwracającą uwagę harmonią- znaczy to że elementy nie są ułożone chaotycznie a mają jakiś sens, który działa na naszą podświadomość.

Niewątpliwie układ zdjęcia nie jest przemyślaną, wypracowaną kompozycją. Nieomalże jest dziełem przypadku- osoby będące głównymi postaciami kadru są uchwycone w ruchu- ułamek sekundy później cała kompozycja zniknęła w otchłani czasu, wraz z odlatującymi gołębiami. Nie mogę jednak powiedzieć że zdjęcie idzie ściśle za duchem filozofii „decydującego momentu”- to układ który powstał poza wolą i ścisłą obserwacją fotografa. Myślę że Burri musiał strzelić co najmniej kilka klatek z tego ujęcia, być może jakieś inne z tych klatek były jeszcze dobre. Olbrzymią jego zasługą był WYBÓR idealnego zdjęcia. Sądzę że nie przeprowadzał przy tym analizy strukturalnej jaką tu poczynimy za chwilę- zdjęcie jest dobre bo przykuwa uwagę- to każdy fotograf wyczuwa instynktownie. „Jak poznać dobrą fotografię? Wystarczy obejrzeć milion zdjęć- potem już nigdy się nie pomylisz” (Vonnegut strawestowany). Burri na pewno spełnił to kryterium.

ŚWIATŁO I PRZESTRZEŃ

Im dłużej zastanawiałem się nad tą fotografią tym bardziej nabierałem przeświadczenia że analiza doprowadza mnie do wniosków wariata.

Na początek- CO tak zwraca uwagę na zdjęciu. Jako pierwsze rzucają się w oczy jasne tło posadzki pocięte liniami, ciemne elementy- postacie na tym tle i- co trochę trudniej dostrzec- cienie. Można sądzić że Burri skomponował to zdjęcie opierając się najpierw na nieożywionych elementach tworzących tło- posadzce i archiekturze- analizując je można dostrzec równoległość linii dachu klasycystycznej budowli w tle i linii na posadzce. To rama podstawowa. Dopełnieniem tej podstawy jest coś co nadaje zdjęciu bardzo niecodzienny klimat- światło. Decyzja o zrobieniu zdjęcia wprost pod słońce, które ukrywa się za palmą w centrum kadru- była kluczowa. Palma stanowi dzięki temu centrum kompozycji, a nietypowe oświetlenie tylne daje wyraziste linie cieni biegnące w stronę obiektywu. Jasny odblask od posadzki, dobre naświetlenie negatywu i (zapewne) delikatna obróbka zdjęcia pod powiększalnikiem w ciemni- niweluje, ukrywa ów efekt przed mniej doświadczonym widzem. Fotografia skrywa dyskretnie tą słodką tajemnicę i po raz nieskończony objawia bezsens potocznego twierdzenia że „zdjęć nie należy robić pod słońce”- ależ należy, należy...

WIDZĘ WSZYSTKO PODWÓJNIE- ZAWOŁAŁ YOSSARIAN

Najbardziej niecodzienny aspekt tej fotografii jest również nieewidentny- ukryty. Przyjrzyjmy się zdjęciu jeszcze raz- przypadkowo ułożone postaci nie wpisują się w jakikolwiek czytelny, klasyczny układ- można zauważyć tylko że dwie kobiety z prawej strony stanowią ładne domkniecie kompozycji, budują równowagę- symetrię zdjęcia. Symetrię- a więc układ współistniejących DWÓCH elementów.

Dwa gołębie na środku placu, dwie kopulaste wieże, dwie pary równoległych linii... Żeby unaocznić że nie ma tu pomyłki musiałem sam sobie pozaznaczać klocki tej układanki. Wszystkie główne elementy fotografii są podwójne! Nie są całkowicie bliźniacze, stąd nieewidentość tego dualnego rytmu. Ale stąd między innymi charakter tej fotografii. Obejrzyjcie sami. I stwierdźcie czy przypadkiem nie zostałem Yossarianem.

Fabrykant

z www.fabrykaslubow.pl